Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde etraflı yıllar yapım mühendisliği fail Mustafa Acara; “Sarsıntı yönetmeliğimiz çok iyi düzeyde. Mefret olan binaların yönetmeliğe akla yatkın yapılmasıdır” dedi. Zonguldak’ın yapısına birlikte ilgi çeken Acara, şehrin yer bilimsel olarak karstik tıpkı yapıya sahip olduğunu ifade etti.
Kdz. Ereğli’üstelik İnşaat Mühendisliği yapan Mustafa Çevik, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin arkası sıra açıklamalarda bulundu. Tarz üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan 7.7, Elbistan ilçesi olan 7.6 ve Hatay’ın Defne ilçesi olan 6.4 büyüklüklerindeki depremlerle topumda deprem bilincinin olmadığının kemiksiz tıpkı şekilde görüldüğünü tabir fail Acar; “Bizim daha çok teknik personelden imal ustasına büyüklüğünde şuurlanmamız ve yönetmelik neyse onu uygulamamız gerekir” dedi.
Toplumda sarsıntı bilincinin yerleşmesi gerektiğini vurgulayan Enerjik, şunları kaydetti:
“Yapı stoklarımızı, kâin depremlere göre gözden geçirmemiz gerekiyor. Bunun üzere de eksper ve ustalık personelin desteğine gerekseme var. Bunun amacıyla her yer ve ilçelerde bu ekiplerin kurulması, buna üstelik amme kurumlarının önderlik etmesi ve desteklemesi gerekiyor.
Öncelikle insanların özlük oturdukları binalarla ilgilendiren şüpheleri varsa, ustalık ayrımsız bindi alarak bu konularda maharet açıdan binalarının akıllıca olup olmadığını ustalık personel yoluyla gözden geçirilmesi gerekiyor. Zonguldak namına tığ Yıldız Rum fay hattının kenarında benzeri iliz. Orada olacak tam depremden tabiatıyla ki etkileneceğiz amma doğrudan kırık hattının üzerinde değiliz. O yüzden 7.2 yaşamayacağız ihtimal ama 7.2’nin yansımalarını Zonguldak genelinde yaşayacağız. Belki Düzce’de olacak 7.2’lik bire bir yer sarsıntısı 11 şiddetinde olup, bize 8 yansıyacak amma bizim buna üstelik mücehhez olmamız gerekiyor. Zonguldak’ın altındaki beyaz zehir işletmeleri yüzyıllardır hareketli ocaklar ama üzerindeki nazik kitleyi düşünürsek ve mergup madenlerin daha sonra betonlandığını ve önlerinin kapatıldığını biliyoruz. Oradan çok büyük bire bir ağırbaşlılık çıkacağını düşünmüyorum amma benim temel özen çekmek istediğim Zonguldak’ın karstik yapısı. Zonguldak, yer bilimsel adına karstik aynı yapıya sahip. Katıksız boşlukları olan tıpkısı dayanç. O zeminlerde depreme üstelik gerek yok; zaten görüyorsunuz oturmalar, çöküntüler oluşabiliyor. Binanız çokça kuvvetli benzer amma zemininiz o seviyede zemin değilse, binanız bu öğün evet sıvılaşmadan evet dahi ayrımlı oturmadan ufuk uymazlık görecektir.Şayet zemininiz akva değil ise yahut zemininizde iyileştirme yapılmadıysa yahut zemine göre tıpkısı ana yapısı çözülmemişse tabiatıyla ki kötülük görecektir. Hele dere kenarları, ovalar ve tarım alanları gibi zeminler lığ zeminlerdir. Alüvyon zeminlerde da medar sıvılaşmasına özen gitmek lazım. Dalgalanmaya sadık takat elan fazla olduğu amacıyla, elan çok yüke ve ivmeye maruz kalıyor. Demin lokasyon yerine tek tek buralarda yer sarsıntısı olacak söylemek biraz teferruatlı olur amma dere kenarları riskli zeminler. Ereğli üzere Kavaklık bölgesindeki binaların zeminleri incelenmeli. Hele 1999’dan evvel yapılan yapılar taharri edilmeli.”
“Sütun, kirişlerde tahribat var mı diyerek bakılmalı”
Eski binaların deprem yönetmeliğine göre işlenmiş olsa de sonra kullanım isteyerek binalara sunulan zararlar olabileceğini rapor fail Acara, “Rastgele şeyi akla yatkın tür ama sonra kullanım maksatlı binaya verilen hasarlar var. Kolon öğürtlemek kabilinden yahut donanım yaparken kiriş ve kolonda tahribat düşünmek kadar. Bunun amacıyla de bilinçli topluluk adına bizlerin gelişigüzel şeyi devletten beklemeyip, kendimizin üstelik böyle binamızda sonrada yapılan gördüğümüz şeyler varsa bunu birlikte maharet bir personelle araştırıp, binaya ne kadar zararı var, binaya hangi ölçüde uymazlık veriyor bunları üstelik yoklamak geçişsiz.
Mefret olan yönetmeliğin değil, uygulamanın de yönetmeliğe akıllıca olmasıdır. 1975 yılında yapılan yapıların birlikte hiç uymazlık görmediğini gördük amma 1999-2008 yönetmeliğine göre elan kullanılmamış yapılıp birlikte çöken binaları gördük. Bu bize gösteriyor kim bizim çıktı ustalık personelden imal ustasına büyüklüğünde şuurlanmamız ve neyse onu uygulamamız gerekir. Özellikle betonun döküldükten sonradan sulanması çokça önemli amma maatteessüf biz inşaatlarda şunlara şahit olduk. Betonu daha iyi yerleştirmek üzere betona su kattıklarını ki bu haddinden fazla ağır. Betona yüzde 10 akarsu katıldığında, o betonun istinat gücü yüzdelik 30 azalıyor; yüzde 20 akarsu kattığınızda ise yüzde 50 azalıyor” dedi.
“Çekiçleme etkisini nezaret etmek gerekiyor”
Komşu dolap binalarda teknik açıdan muktezi dilatasyon boşluklarının bırakılmaması durumunda çekiçleme yaşanabileceğini belirten Enerjik, “Eğer bırakılmadıysa ve binaların birbirine olan süneklik düzeyleri farklıysa, bire bir binada belli belirsiz mezuniyet var diğerinde yoksa binaların periyotları değişik olduğunda birbirlerine çekiçleme etkisi yapabiliyorlar. Bunun de muhakkak maharet tıpkı personel vasıtasıyla bakılarak çekiçleme etkisinin olup olmadığı, aradaki dilatasyonun tam olup olmadığı arama edilmeli.
Beton numuneleri, bilirkişi personel yoluyla binaya sunma az beis verecek şekilde alınır. Ehlivukuf teknik personel, bunun ne bölgelerden alınacağını agâh. Ustalık ve bilirkişi bire bir kadro tarafından yapıldığı zaman, asgari tahribatla bu gelişim yapılacaktır. Topluluk başkaları aracılığıyla yapılmazsa zararı var. Bu konuda yetkili, sertifikalı firmalar var. Bakanlıkça onaylı yapı denetleme laboratuvarları var. Onlar vasıtasıyla yapılmalı. Bir binanın depreme dayanıklı olup olmadığı işlemine betonla başlanır, beton çürükse zaten sair şeylere bakmaya ister bulunmayan. Sismik izolatörler, kilolu namına kullanılacak ekol, şifahane üzere kamu binalarına banko bina yapılmadan evvel konulması gerekir. Eğer bulunan binalarda maharet olarak tür ve müsaitse onlara birlikte konulabiliyor. Bu uygulayım bilimi var ama seçkin binaya olmuyor. Ilkin o binanın çözümleme edilip, teknik açıdan bakılıp ondan sonra uygunsa konulabilir. Faydalarını gördük. Sismik olarak gelen dalgaları izole ettiği amacıyla, darbeyi emdiği amacıyla dip yapıya o yükü vermiyor. Vermediği amacıyla, çatı normalde 7.5 şiddetindeki depreme maruz kalacağına 5 şiddetindeki hareket kabilinden hissediyor. Yapısal kendisine tıpkı zarara uğramıyor.Bu sistemin, benzeri binanın maliyetinin yüzdelik 15’ni geçeceğini sanmıyorum. Sismik izolatör hizmeti verecek devlet destekli şirketler kurulup, bu hizmet yaygınlaştırılırsa çokça henüz uyguna mal edilebilir. Fert ve mal kaybına müteveccih berenarı hayır olan bu sistemin, hesaplı anlamda dahi bize dönüşü tamam” ifadelerine yer verdi. – ZONGULDAK.