UNESCO Dünya Mirası Arızi Listesi’nde vadi düzlük Kaunos Antik Kenti’nde gerçekleşen kazıların sonucunda tarihi eserle karşılaşıldı. Hesaplı çalışmalarda, Bizans Kilisesi, mezarlar ve yazıtlar bulundu. Muğla’nın Ortaca ilçesi Dalyan Mahallesi’nde düz düz Kaunos Antik Kenti’ne erişebilmek için cevelan tekneleriyle kısaca 10 zaman süren tıpkısı yolculuk özne ziyaretçiler, ağaçlarla kaplı yolda 15 an kadar yürüdükten sonradan 3 bin yıllık antik kentin kapılarını aralıyor. Ziyaretçiler, 2 bin 400 yıllık kayaç mezarlarını görüyor, 5 bin kişilik tiyatroda soluklanıyor. Bazilika, yunak ve agorada dolaşan ziyaretçiler, 1300 almanak mozaikleri inceliyor, Demeter Lahut Tapınağı’nda fotoğraf çektiriyor. Prof. Dr. Zevalsiz Öğün’ün bölgede 1966’üstelik başlattığı kazılar, öğrencisi Prof. Dr. Cengiz Işık başkanlığında 2020’ye kadar sürdü. Kazı çalışmalarını 2021’birlikte Işık’ın öğrencisi Doç. Dr. Hesap Çörtük devraldı. Çalışmalarda bu yıl eke verilere ulaşan Çörtük, Kaunos’un arkeolojiye kazandırdığı “ilklerle” civar plana çıktığını söyledi. Antik kentin, tiyatrodaki döner perde sistemi, tanrılara hediye toplanan humbara, dünyaca adlı kayaç mezarları, Karca ve Yunanca koşa dilli yazıt kabil bir nice “evvel” ile ünlendiğini aktaran Çörtlük, arkaik, klasik, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde yerleşme mevcut kentin elan sonradan metrukiyet edildiğini dile getirdi. Çörtlük, Kaunos kazılarının Türk bilgelik heyeti tarafından 55 yıldır muttasıl sürdürüldüğünü vurgulayarak, şöyle konuştu: “Antika kentteki kazılar akıbet 3 yıldır liman agorasının mağrip tarafını sınırlayan Roma bazilikasında gerçekleşiyor. Milattan sonra 2. yüzyıla tarihlenen bazilikada yürüttüğümüz kazı çalışmalarında Bizans dönemi kilisesiyle karşılaştık. Kaunoslular milattan sonra 5. ve 6. yüzyılda bazilikanın maşrık kenarını kiliseye çevirerek kilise işlevini kazandırmışlar. Roma bazilikası, 98 metre uzunluğunda ve 22 metre kadar devasa aynı çatı. Kazı çalışmalarını aktarılma yüzüne çıkarılan kilisede sürdürüyoruz. Kilisede yaptığımız çalışmalarda, çok adamakıllı benzeri işçiliğe topluluk ve büyük ihtimalle kilisenin kelle rahibinin mezarıyla karşılaştık. Bu oyuntu en az yoğun 3-4 gömüyü bile barındırıyor. Bu nedenle haddinden fazla ilginç tıpkısı yapıya cemaat. Tığ bölgedeki mezarları açtık, tanımlamalarını ve çizimlerini yaptık, fotoğrafladık. Ancak kemiklere daha dokunmadık. Kilisenin yine batı duvarına bitişik yerde iki mezar elan bundan sonra. Bunlar Bizans dönemi mezarları.” Kilisenin şarki kısmında ise devasa iki blokun çağ yüzüne çıkarıldığını belirten Çörtlük, “Bunlar üzerinde yazıtlar var. Bu yılın oylumlu buluntuları ortada vadi alıyor. Yazıtın içeriğinin mecmu namına anlaşılması için iş yürütülüyor. Yunanca yazıtı kavzamak o büyüklüğünde basit değil. Bizans bizatihi önceki sürecin mimarlık parçalarını alıp kendi işlevine göre kullanabiliyor. Bu üstelik o kullanmaların bire bir yansıması kendisine görülüyor.” diyerek konuştu. Kaunos Antik Kenti’nde birçok döneme ilişik izleri görebilmenin olanaklı olduğuna belen eden Çörtük, Hitit dönemi izleriyle üstelik karşılaşmaları yerinde üstelik şaşırmayacaklarını söyledi. Kaunos’un kazı bilimi biliminin bilinmezlerine çırağ tuttuğunu, kentte noksan çağ içerisinde çokça yüce tarihi yapıların ortaya çıkarıldığını anlatan Çörtük, çalışmalara Firez Turizm Bakanlığı, Muğla Valiliği ve MUÇEV eliyle dahi bindi verildiğini tabir etti.