Şark Anadolu Observatuvar, teleskobuna kavuşuyor

Türkiye Uzay Ajansı öncülüğünde hazırlanan Milli Gök Programı’nın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından dünyaya duyurulmasının peşi sıra bu alandaki çalışmalarda vites yükseltildi. Atatürk Üniversitesi Astrofizik Araştırı ve Aplikasyon Merkezi (ATASAM) bünyesinde Kullanılmamış Döl Darülfünun Tahavvül Projesi kapsamında desteklenen ve 3 bin 170 rakımlı Konaklı Karakaya Tepeleri’nde 2012 yılında yapımına başlanan rasathane çalışmalarında sona gelindi. Altyapı, bina ve kümbet inşasının yüzdelik 95’lik bölümü tamamlanan gözlemevinde, maharet eksikliklerin giderilmesi için bile çalışmalar titizce yürütülüyor. Türkiye’nin 2023 sağgörü projeleri arasında mevcut ve dünyada benzerlerine nazaran daha nitelikli ve spesifik donanımlara cemaat optik sistemi kâin gözlemevi amacıyla İtalya’de rasıt yaptırıldı. Yapımı tahminî 4 sene süren ve Kocaeli Gebze Gümrük Müdürlüğü’ne ulaştırılan rasatçı, resmi işlemlerinin ardından karaca eliyle Erzurum’a getirilecek. Kurulumunun ardından imtihan aşamasına başlanması beklenen gözlemevinde, gelecek yıl ilk ışığın alınması hedefleniyor. Teleskobun parçalarının alınan özel izinler doğrultusunda kişmiri ve bahir aracılığıyla ülkeye getirildiğini anlatan Yeşilyaprak, “Teleskobun hep parçalarını Gebze Gümrük Müdürlüğü’ne büyüklüğünde getirdik. Oradaki işlemleri bittiğinde Erzurum’a ulaştırmış ve böylecene teleskobu tamamen Türkiye’ye sokmuş olacağız. Çabucak 4 metre yetenekli büyük aynamız kaplanmak için Rusya’dahi idi, o de haziran sonu üzere yola çıkacak. Haziran başında DAG’dahi kar nedeniyle misil açılır açılmaz teleskobun mekanik kısımlarını üst çıkaracağız kim kurulum başlasın.” dedi. Yeşilyaprak, DAG’a genişlik bodur sürede yapılması müstelzim asfalt yolun dahi önemine bel ederek, yolun asfaltlanmasıyla Rusya’dan gelecek aynanın taşınacağını dile getirdi. Teleskobun kurulumunun tamamlanmasıyla geçmiş testlere başlanacağını ifade fail Yeşilyaprak, “Imtihan süreci etraflı sürüyor, teleskobu ilk kez kendi yerinde kuracağımız üzere mekanik, gözlükçü, canlılık-elektronik, angarya ve yazılım kabilinden hep testlerden geçireceğiz.DAG’ın birçok aşamasını tamamladık.” diye niteleyerek konuştu. Yeşilyaprak, teleskobun çokça yetişkin teknolojik donanımlara topluluk olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti: “Teleskobumuz özellikle bu çapta 4 metre sınıfındaki ayrıksı teleskoplarda olmayan duygunluk, çözünürlük, kaliteli fen ve görüntü ahzetmek anlamında teknolojik aygıtlarla donatılmış durumda. Önemli kendisine gani tıpkısı noktadayız, bu arz derecesi ve boylarda, bu çapta iri bambaşka müşahit namevcut, dolayısıyla uluslararası gelişim birlikleri üzere elan şişman teleskopların olduğu Şili, Hawaii, Kanarya Adaları’ndan eş proje etme imkanı sağlıyor. Bir birlikte kırmızı ötesi, koca gözünün göremediği, duyarlı olamadığı tıpkısı bölgede gözlem etme şansımız olacak. Bunun nedeni ise Erzurum’un faziletli rakımda olması, havasının sıska ve sevimsiz olması şişman üstünlük sağlamaktadır. Bu yüzden dünyanın gözü DAG’ın bitirilmesinde.”
Yeşilyaprak, yıldızların etrafındaki ırak gezegenleri inceleyici koronagraf cihazı ihalesinin tamamlandığını belirterek, “2 kamer ilk koronagraf cihazını aldık.Bunu DAG’a kazandırdık. Bu arz derecesi boylamda yalnız konumsal olarak değil, bu tür özellikli aygıtlara erbap olma açısından iri yarar sahibi olduk.” şeklinde konuştu. DAG binasının kubbesiyle ağız ağıza kapatıldığını ve sona gelindiğini anlatan Yeşilyaprak, “Rasatçı kurulumunu de tamamlarsak testler bittiğinde yüzdelik 100 uyanık oluyoruz. Testlerden sonraları üstelik geçmiş ışığı ahzetmek amacıyla optikçi sistemle teleskobunuzun ve optik sistemin kalitesini gösteren herhangi bir gök cismine yönlendirip genişlik birinci sınıf görüntü ahiz deneyi ya da ahiz süreci gözlemi, buna önce mum diyoruz. İlk mum aldıktan sonra bilcümle dünyaya teleskobun hazır olduğunu duyurup bilimsel araştırmalara başlayacağız.” dedi. Yeşilyaprak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Milli Feza Programı Toplantısı’nda DAG’dan bahsettiğini anımsatarak, şu değerlendirmede bulundu: “Hem Milli Feza Programı’ndaki bize sunulan görevleri bağlamak hem da arsıulusal düzeyde Türkiye’nin bilimsel açıdan henüz eğin seviyelerde bulunması için teleskopun ve kurulacak optomekatronik laboratuvar ile çalışmak üzere devir sayıyoruz.DAG’da olabildiğince hıfzıssıhha ortamını sağladık, güzeşte yaz kadar bütün önlemleri alarak devam edersek 2021 sonu evet üstelik 2022 başlarında evvel ışığı almayı planlıyoruz.” ATASAM’ın ayrımlı kurumlarla teşrikimesai yaptığını ve salgına rağmen darülfünun yönetimiyle gerçekleşen düzenlenen ve programlı icraat yardımıyla DAG’bile yetişkin mesafeler katedildiğini aktaran Yeşilyaprak, Darülfünun Rektörü Ömer Çomaklı’nın de hem Bakir Tohum Darülfünun hem birlikte Milli Gök Programı kapsamında uzay bilimlerine akademik, yönetsel ve maharet anlamda şişman bindi verdiğini sözlerine ekledi..