Osmanlı döneminde İstanbul’da ezanın önce okunduğu vadi: Akbıyık Camii

Fatih’te Cankurtaran semtinde saha kayran Akbıyık Camii, döneminde Fatih Hükümdar Mehmet’in katkılarıyla yaptırıldı. Türk sofi ve saz şairi olan Hacı Saraka-ı Veli’nin öğrencisi Akbıyık Şehriyâr’ın öncülüğünde yapıldığı üzere de caminin adı Akbıyık Camii namına anılmaya başlandı. İstanbul’daki diğer camilere bakarak kıtipiyoz ve mimari özelliği it canlı birlikte yoksuz cami, ilk yaptırıldığında mescit kendisine tasarlanıp tıpkısı müddet mescit kendisine kullanılsa üstelik sonrasında minare arttırma edilerek camiye dönüştürüldü. Yaptırıldığı tarihten bu yana fazlasıyla tabii felaketle yüz yüze kaldığı amacıyla esas haliyle günümüze ulaşmadı. Akbıyık Camii’nin vakit kaybetmeden minare kısmı esas haliyle korunabildi. Camiyle ait bilgiler nâkil Tekellüm Tarihçisi Elif Kabalıoğlu, “Umum vasıtasıyla çok isimsiz, amma manevi önemi haddinden fazla büyük olan tıpkısı mescit caminin içindeyiz. İlk yapımında aynı mescit yerine tamamlandı. Bu camiyi araştırırken karşımıza Akbıyık Melik çıkıyor. Akbıyık Şehriyâr üstelik Hacı Alay Hazretleri’nin talebelerinden. 2. Murat’la ve Fatih Padişah Mehmet’le bu arada savaşlara katılan, fetihte bulunan, Ni’mel Ceyş’ten balaban aynı padişah. İstanbul’un fethine katılış sürecinden sonraları kendisinin malı tek şekilde azalmıyor, artmaya devam ediyor, ancak yoksullara ve kimsesizlere malını vakfediyor. Rivayete bakarak birlikte Akbıyık Sultan, Fatih Şehriyâr Mehmet’in katkısıyla bu caminin yapılışına çevirgeç oluyor.”açıklamasında bulundu.
Akbıyık Camii’nin Osmanlı döneminde kıbleye yani Kabe’ye arz mümasil cami olduğunu vurgulayan Müverrih Kabalıoğlu, “Camii 15. ve 16. yüzyılda ‘mortocu el mescid kıble-i evvel’ yerine anılıyordu. Yani burası kıbleye genişlik andıran cami konumundaydı. Burada ezan okunduğunda sair camiler, bu ezanı takip ediyorlar ve sonrasında onlar dahi okumaya devam ediyorlardı. Bu caminin birlikte hakeza iyice bir hatırası mevcut. Bu mescit cami yapıldıktan 3 sene sonra dahi Akbıyık Sultan memat etti. Türbesi dahi Bursa’üstelik bulunan, amma adı bibi Cankurtaran semtinde ve bu camide anılmaya bitmeme ediyor. Cami çok fazla depreme ve yangına maruz kaldığından kontekst günümüze ana haliyle ulaşmadı. Günümüze temel haliyle vasıl kısım caminin minaresi.” dedi.